کتاب تاریخ فلاسفه ایران | از زرتشت تا ملا هادی سبزواری

پیشگفتار:

در گذشته افکار فلسفی از عقاید دینی جدا نبوده چنانکه کیش زردشت و آیین مانی و مزدک از جمله ادیان فلسفی است. تا آنجا که تاریخ به ما نشان می دهد افکار فلسفی در قالب دین در ایران از سه هزار سال پیش به وسیلۀ زردشت مادی معمول شده ولی در حدود هفت قرن پیش از میلاد فلسفه جدا از دین در سرزمین یونان به وسیله سقراط و افلاطون و ارسطو پدید آمد پس مهد اولی فلسفه نخست در ایران بوده و سپس به یونان

انتقال یافته است.

فلسفه اصل واژه یونانی و مرکب از دو جزء است فیلوشس filosos به معنی دوستدار و سوفیا sofya به معنی حکمت :یعنی دوستدار حکمت و حکما. فلسفه را بر دو قسم تقسیم کرده اند: فلسفه عملی که فلسفۀ اکتسابی و فلسفۀ عملی شامل تهذیب اخلاق و تدبیر منزل و سیاست مدنیه است و فلسفۀ اکتسابی شامل سه قسم است: فلسفه ادنی که بحث از اموری میکند که مادی محض اند علم طبیعی و فلسفه اولی عبارت از علم الهی است که بحث از اموری میکند که نه در ذهن و نه در خارج احتیاج به ماده ندارند و منظور از آن معرفت امور کلی احوال موجودات مانند وحدت وکثرت و وجوب و امکان و حدوث و قدم و مانند آنها است و یا الهیات به معنی اخص فلسفه اوسط که بحث از

اموری می کند که در وجود خارجی به ماده احتیاج دارند، ریاضیات. فلسفه و حکمت نخست در ایران به وسیله زردشت و مانی و مزدک آغاز شده و پس از آن سقراط، افلاطون و ارسطو در یونان ظهور کردند که ارسطو فلسفه مشاء و افلاطون فلسفه اشراق را پدید آورد و آنان به ماوراء الطبیعه و قوای انسانی توجه داشتند بیشتر نویسندگان و مورخین بر این عقیده اند که فلسفه را در دنیا ایرانیان به وجود آورده اند چنانکه ابن خلدون در کتاب مقدمه تاریخ خود به این موضوع اشاره می کند و می گوید: در ...